سبب: سال ۱۳۹۳ با تمام فرازها و فرودهایش پایان یافت. سال ۹۳ به نام اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی نامگذاری شده بود و از ویژگیهای آن تجلی مدیریت جهادی در بسیاری از عرصهها بود از عرصه سلامت گرفته تا فرهنگ و اقتصاد، تدبیر سیاست مجاهدتها کرده تا کشتی کشور طوفانها را به سلامت سپری کند به ساحل امن در آید. سیاستمداران تلاش کردند تغییراتی در رویکردها داشته باشند تا از خلال آن، هم سر دوستی با دنیا داشته باشند و هم اقتدار خود را به جهان سلطه اثبات کنند. اهمیت مدیریت جهادی در سال ۹۳ در نامگذاری این سال توسط مقام معظم رهبری مشهود است. مهمترین عرصه تجلی مدیریت جهادی را میتوان در حوزه سلامت دید که در آن حرکت به سمت رفاه و کاهش هزینههای درمان از سویی و واقعی کردن تعرفهها از سوی دیگر بود، دیگر عرصه مهم که در آن مدیریت جهادی متجلی شده است عرصه سیاست خارجی بوده است که در آن اقتدار ایران از سویی به نمایش گذاشته شده و از سوی دیگر، کشور به سمت تعامل با جهان حرکت کرده است. در این گزارش سعی شده است تا نگاهی به عرصههای تجلی مدیریت جهادی در کشور انداخته شود.
تجلی مدیریت جهادی در حوزه سلامت
گویی در قامت سلامت کشور قیامت شده است. انقلابی که به سوی رفاه و حذف زیرمیزی حرکت میکند، حوزه سلامت یکی از مهمترین تجلیگاههای مدیریت جهادی است که برنامههای بسیاری در راستای مدیریت جهادی داشته است.
پیش به سوی کاهش پرداختیها
طرح تحول نظام سلامت به عنوان شاهبیت دولت تدبیر و امید برنامههای بسیاری داشته است که از این میان میتوان به کاهش میزان پرداختی بیماران بستری در بیمارستانهای دانشگاهی اشاره کرد، این برنامه نخستین برنامهای است که در طرح تحول سلامت مورد توجه قرار گرفته است. در سال ۹۳ حدود 8 میلیون نفر از جمعیت کشور در بیمارستانهای دولتی بستری خواهند شد که با توجه به متوسط هزینه بستری ۱۶ میلیون ریالی، بیماران مجبور به پرداخت ۶۴۰ هزار ریال به ازای هر پرونده است. با اجرای این برنامه پرداختی بیماران ۱ میلیون و ششصد هزار ریال میشود.
زایمان طبیعی، کودک سالم
از دیگر اهداف طرح تحول نظام سلامت میتوان به کاهش سزارین به میزان ۱۰ درصد در کشور اشاره کرد، در یکی از بندهای سیاستهای کلی افزایش جمعیت به سلامت کودکان و نوزادان توجه شده است. همین بند مورد توجه وزارت بهداشت بوده و از آنجا که سزارین میتواند سلامت کودک و نوزاد را به خطر بیندازد، این وزارت خانه اقدامات تشویقی از جمله رایگان شدن وضع حمل طبیعی در راستای کاهش این عوارض انجام داد. کاهش عوارض سزارین برای مادر و نوزاد، ترغیب زایمان طبیعی با گسترش زایمان بیدرد، رایگان شدن هزینه زایمان طبیعی در بیمارستانهای دولتی، بازسازی بلوکهای زایمان با ایجاد فضاهای اختصاصی برای خوشایندسازی محیط زایمان طبیعی و افزایش تعداد موالید در این زمینه در دستور کار وزارت بهداشت قرار دارد
به سوی بهبود وضعیت بیمارستانها
یکی دیگر از اهداف طرح تحول نظام سلامت ارتقای کیفیت هتلینگ در بیمارستانهای دولتی است. بر این اساس هتلینگ بیمارستانهای دولتی به طور کامل بازسازی و نوسازی خواهد شد. به طوری که تمامی بیمارستانها تا مهرماه سال جاری به حداقل استاندارد (سه ستاره) خواهند رسید. علاوه بر این، کیفیت بهداشت، تغذیه و خدمات غیرپزشکی بهبود خواهد یافت.
توجه به پزشکان در مناطق محروم
آنطور که وزارت بهداشت اعلام کرده است باید پرداختیهای تشویقی، زمینه ماندگاری پزشکان در این مناطق را فراهم کند. وزارت بهداشت وعده داده است کمبود حدود ۱۸۰۰ پزشک متخصص مورد نیاز مناطق محروم به تدریج برطرف میشود. علاوه بر این، دسترسی مردم به پزشکان در مناطق محروم افزایش یافته و زمینه بهرهمندی مردم در نزدیکترین فاصله به مکان زندگیشان فراهم میشود. پیشبینیها نشان میدهد این برنامه به میزان ۱ درصد از پرداخت مستقیم از جیب مردم را کاهش خواهد داد.
حضور پزشکان متخصص مقیم در بیمارستانهای دولتی
با توجه به اینکه ویزیت سرپایی در بخش خصوصی یکی از ریشههای اصلی پرداخت مستقیم از مردم در بخش سلامت کشور است، افزایش انگیزه پزشکان در بخش دولتی از طریق متناسبسازی حقالزحمه ویزیت پزشکان در بخش دولتی باعث فعال شدن کلینیکهای دولتی و امکان پاسخگویی به نیازهای مردم در بخشهای دولتی خواهد شد. به گونهای که مردم به جای پرداخت مبلغ ۱۹۰ هزار ریال در مطب خصوصی، مبلغ ۳۰ هزار ریال به ازای یک ویزیت پزشک متخصص خواهند پرداخت و خدماتی مشابه مطب در کلینیک ویژه بیمارستانهای دولتی میگیرند. با اجرای این برنامه در ۳۸۰ بیمارستان دولتی کشور ۱۵۰۰ نفر پزشک متخصص در ساعات عصر و شب و ایام تعطیل مقیم خواهند شد و مردم به آنان برای بیماریهای اورژانسی دسترسی پیدا میکنند.
حمایت از بیماران صعبالعلاج
در این برنامه بیماران مبتلا به بیماریهای خاص و صعبالعلاج تحت عنوان مشترک بیماریهای ویژه تحت پوشش معاونت درمان وزارت بهداشت قرار گرفته و هزینههای بالای تشخیصی و درمانی بیماری آنها که مشمول بیمه نیست طبق بسته خدمتی تعیینشده تحت حمایت قرار خواهد گرفت. مراکز جامع هر یک از بیماریهای ویژه در سایت وزارت متبوع معرفی شده و همه بیماران و پزشکان از آن مطلع خواهند شد. بیماران مبتلا به هر یک از بیماریهای فوق از هر نقطه از کشور به این مراکز ارجاع شده و توسط مددکار بیمارستان مرجع برای دریافت خدمات مربوطه پس از بررسی مددکاری هدایت خواهند شد. بیماران نیازمندی که توان پرداخت ۵ تا ۱۰ درصدی فرانشیز خود را ندارند نیز توسط این ردیف بر حسب تشخیص سیستم مددکاری حمایت میشوند.
نظارت بر حسن اجرای کار
در کنار هفت بسته خدمتی طرح تحول سلامت، جهت نظارت و پایش عملکرد آنلاین تحت نظر ستاد طرح تحول در تمام سطوح کشوری- دانشگاه و بیمارستان، بستهای نظارتی تحت عنوان «نظارت بر حسن اجرای برنامههای تحول سلامت» طراحی و همزمان با اجرای بستهها اجرا خواهد شد.
حذف زیرمیزی انقلاب در تعرفهها
بر اساس اعلام مسئولان وزارت بهداشت تا کنون سه گام از طرح تحول اجرایی شده است و گام چهارم نیز در دست اجراست. این گامهای البته لزوماً مطابق با بستههای هشتگانهای نیست که به عنوان اهداف طرح برشمرده شده است بلکه، به صورت کلی به رسیدن به این اهداف کمک میکند. یکی از جنجالآفرینترین اقدامات در این حوزه واقعی شدن تعرفهها بود. واقعی شدن تعرفهها منجر به افزایش چند برابری هزینههای درمانی شد هر چند، تمهیدات اندیشیده شده موجب شد که این افزایش تعرفهها، هزینه درمان از جیب مردم را افزایش ندهد
مدیریت جهادی و فرهنگ
امسال از سوی مقام معظم رهبری به عنوان سال «اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی» نامگذاری شده است. در این میان اما سهم حوزه فرهنگ در قوه مقننه کشور به ۵ طرح خلاصه میشود که در ادامه این گزارش به هر یک از طرحها و مواد آن میپردازیم.
آموزش همگانی قرآن کریم در خانه
یکی از این طرحها «طرح آموزش همگانی قرآن کریم در خانه» است. این طرح در تاریخ ۲۱/۲/۹۳ در صحن علنی اعلام وصول شد و فوریت آن به تصویب نرسید. در مقدمه توجیهی این طرح آمده است که: توسعه فرهنگ قرآنی و طرح آموزشی مفاهیم قرآن از آرزوهای بزرگ جامعه اسلامی است. معمار کبیر انقلاب فرمودهاند: «باید قرآن را بخوانیم، بفهمیم و به آن عمل کنیم» تحقق این هدف متعالی از یک طرف مستلزم پیشبینی راههای سهل و آسان در دستیابی به فراگیری گسترده قرآن در خانوادهها است و از طرف دیگر موکول به تأمین منابع مالی مورد نیاز برای اجرایی کردن آن. طرح فوقالذکر به امضای ۴۱ نفر از نمایندگان رسیده است و کمیسیون اصلی طرح کمیسیون فرهنگی بوده و کمیسیونهای آموزش، تحقیقات و فناوری و برنامه و بودجه و محاسبات دو کمیسیون فرعی طرح هستند. طرح مذکور دارای یک مادهواحده و ۴ تبصره است مادهواحده طرح میگوید: به دولت اجازه داده شود مبلغ دو هزار میلیارد ریال در اختیار سازمان دارالقرآن کریم قرار دهد تا بر اساس آییننامهای که به پیشنهاد هیئتامنای سازمان مذکور تهیه میشود و به تصویب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی میرسد، صرف حمایت و توسعه آموزش قرآن کریم در سراسر کشور کند.
حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر
یکی از جنجالیترین طرحهای مجلس در حوزه فرهنگ طرح «حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر» است. این طرح در تاریخ ۱/۴/۹۳ اعلام وصول شده است و تعداد ۱۹ نفر از نمایندگان آن را امضا کردهاند. این طرح دو فوریت داشته است که در جلسه ۳/۴/۹۳ یک فوریت آن سلب شد. کمیسیون اصلی طرح، حقوقی و قضایی بوده و طرح کمیسیون فرعی ندارد. در مقدمه توجیهی طرح آمده است که: اصل هشتم قانون اساسی امر به معروف و نهی از منکر را به عنوان یک تکلیف همگانی مقرر کرده است و شهروندان را در مقابل رفتار یکدیگر مسئول و ناظر قرار داده است. بدون شک این تکلیف مستلزم پیشبینی حمایتهای قانونی لازم از افرادی است که مبادرت به انجام این وظیفه قانونی و شرعی میکنند.
تبلیغات بازرگانی و سلامت
طرح دیگری که از سوی مجلس در حوزه فرهنگ ارائه میشود طرح «منع تبلیغات و معرفی محصولات و خدمات غیرمجاز و آسیبرسان به سلامت در فضاهای مجازی و شبکههای ماهوارهای» است این طرح در تاریخ ۲۵/۵/۹۳ اعلام وصول شده است؛ کمیسیون اصلی طرح بهداشت و درمان و کمیسیونهای فرهنگی و قضایی و حقوقی کمیسیونهای فرعی طرح هستند. این طرح که به امضای ۲۵ نفر از نمایندگان رسیده است در یک مادهواحده ۷ بند و یک تبصره است. در مقدمه توجیهی این طرح آمده است که حفظ و صیانت از سلامت مصرفکنندگان مواد و فراوردههای دارویی، غذایی، بهداشتی، آشامیدنی، مکملها، تجهیزات پزشکی و خدمات مرتبط با این اقلام و ... نیازمند نظارت دقیق بر آنها به ویژه در بعد معرفی و تبلیغات است.
صیانت از حریم عفاف و حجاب
دیگر طرح ارائهشده در مجلس در حوزه فرهنگ که مستقیماً به فرهنگ ارتباط دارد طرح «صیانت از حریم عفاف و حجاب» است این طرح در تاریخ ۱۶/۷/۹۳ در مجلس اعلام وصول شده است. طرح مذکور به امضای ۳۶ نفر از نمایندگان رسیده است و در مقدمه توجیهی آن آمده است که مطابق بند اول اصل سوم قانون اساسی، دولت موظف است جهت نیل به اهداف قانون اساسی همه امکانات خود را برای ایجاد محیط مساعد برای رشد فضائل اخلاقی بر اساس ایمان و تقوی به کار گیرد.
فرهنگ در همه طرحها باشد
در حوزه فرهنگ روز یکشنبه ۹/۹/۹۳ نمایندگان مواد الحاقی ۲ و ۳ طرح الحاق موادی به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت را تصویب کردند. نمایندگان در ماده الحاقی ۲ این طرح، دولت را مکلف کردند نسبت به اجرای سند مهندسی فرهنگی، پیوست فرهنگی طرحهای مهم و سند جمعیت و تعالی خانواده اقدام کند و گزارش ششماهه آن را به مجلس شورای اسلامی ارائه دهد. بر اساس تبصره این ماده الحاقی، دولت موظف است در سال اول اجرای این قانون پیوست فرهنگی ۱۰ طرح مهم و در یک برنامه زمانبندی پیوست فرهنگی تمام طرحهای مهم را با هماهنگی نهاد ذیربط اجرا نماید.
مدیریت جهادی و سیاست خارجی
عرصه سیاست خارجی نیز یکی دیگر از عرصههایی است که بر اساس مدیریت جهادی، مدیریت میشود، از مهمترین اتفاقات در این عرصه میتوان به مذاکرات هستهای اشاره کرد و اینکه رسیدن به توافق جامع هستهای چندان دور نیست.
سیاست خارجی دولت جلوهای دیگر از مدیریت جهادی
کشتیبان سیاست خارجی و دیپلماسی حکومت و دولت جمهوری اسلامی ایران با روی کار آمدن دولت یازدهم، سیاستی نو در پیش گرفته و سکان را به سوی جهان چرخانیده تا به گونهای جهادی با دنیا تعامل کند. یکی از مهمترین اتفاقاتی که در دولت یازدهم رخ داده است، نخستین دیدار رییس دولت ایران با رییس دولت انگلستان پس از انقلاب اسلامی است. «تنشزدایی» و «توسعه روابط» با کشورهای منطقه و جهان یکی از شعارهایی بود که از سوی حسن روحانی، رئیسجمهوری مطرح شد و دولت یازدهم در پوشاندن جامه عمل به آن تا حدود زیادی موفق ظاهر شد. در همین راستا ارتباط با کشورهای منطقه از قبیل عراق، ترکیه، امارات و دیگر کشورهای منطقه از یک سو و گسترش ارتباطات با سوریه و لبنان از سوی دیگر از جمله عواملی است که موجب شده است تا سیاست خارجی ایران در منطقه توسعه پیدا کند. محمد خزایی معاون وزیر اقتصاد و دارایی و نماینده سابق جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل با بیان این که دیپلماسی مثبت دولت یازدهم، پروژه ایران هراسی را شکست داد، گفته است: آثار باز شدن فضای بینالمللی، علاوه بر حوزه سیاسی، در زمینه اقتصادی نیز کاملاً نمایان است.
دیپلماسی پارلمانی دیگر عرصه مدیریت جهادی
دیپلماسی پارلمانی در سال ۹۳ یکی دیگر از مظاهر مدیریت جهادی بوده است. در این میان میتوان به سفر داوید او سوپاشویلی رییس مجلس گرجستان به ایران اشاره کرد. او ۴ بهمن وارد ایران شد و با استقبال علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی به همراه هیئت پارلمانی این کشور وارد پارلمان ایران شدند. رییس مجلس گرجستان در این سفر همچنین با رییسجمهور، آیتالله هاشمی نیز دیدار و گفتگو کرد. وی همچنین در سفر خود به اصفهان نیز سفر کرد.
از سوی دیگر سفر دو روزه رییس مجلس ایران به پاکستان در آذر ماه سالی که گذشت، از اهمیت بالایی بر خوردار است. علی لاریجانی رییس مجلس شورای اسلامی به منظور انجام دیدار دو جانبه پنجشنبه و جمعه ۱۳ و ۱۴ آذرماه به اسلامآباد سفر کرد. رییس مجلس در این سفر که به دعوت رییس مجلس پاکستان انجام گرفت از پارلمان این کشور بازدید کرده و در مراسم کاشت نهال شرکت کرده بود. رییس مجلس پس از عزیمت از این سفر در جمع خبرنگاران گفت: بررسی روابط دو جانبه و افزایش سطح تبادلات تجاری در گفتگو با مقامات پاکستانی مطرح و درباره همکاریهای پارلمانی تفاهمنامهای میان ایران و پاکستان امضا شد. از مهمترین سفرهای منطقهای رییس مجلس میتواند سفر به عراق و اقلیم کردستان عراق باشد، چه اینکه در حال حاضر پدیده داعش از مهمترین اتفاقات در سطح جهانی است و این سفر جهت رایزنی با مقامات عراقی برای جلوگیری از این پدیده بوده است.
اقتصاد مقاومتی لازمه مدیریت جهادی
از الزامات تحقق مدیریت جهادی بهره بردن از اقتصاد مقاومتی است، در همین راستا مجلس شورای اسلامی طرحهایی را در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی مطرح کرده است. در این میان میتوان به «طرح ساماندهی تخصیص ارز در شرایط اقتصاد مقاومتی و حمایت از تولید ملی» اشاره کرد که در تاریخ ۲۳/۸/۱۳۹۱ اعلام وصول شد و در جلسه علنی ۲۲/۸/۹۱ مطرح و فوریت آن به تصویب نرسید. در تاریخ ۲۶/۱۰/۹۱ گزارش کارشناسی مرکز پژوهشهای مجلس درباره آن قرائت شد. در مقدمه توجیهی این طرح آمده است: در وضعیت کنونی و با توجه به شرایط اقتصاد مقاومتی قواعد وضعشده در خصوص ساماندهی بازار ارز به دلیل محدودیتهای ارزی مختلف پاسخگوی نیاز واقعی و ضروری بازار نبوده و لازم است به منظور تأمین ارز مورد نیاز برای واردات کالاهای اساسی و تأمین مواد اولیه مورد نیاز بخش تولید اقداماتی برای جهتدهی به نظام ارزی مورد نظر قرار گیرد لذا ایجاد تعادل در بازار ارز امری ضروری است.
دیگر طرح در حوزه اقتصاد مقاومتی «طرح تشکیل شورای اقتصاد مقاومتی کشور» است در مقدمه توجیهی این طرح که به امضای ۶۰ نفر از نمایندگان رسیده آمده است: نظر به اینکه اقتصاد مقاومتی، حالت گذار از یک شرایط خاص اقتصادی نیست بلکه با توجه به سیاست استکبارستیزی جمهوری اسلامی ایران مبین رویکردی پایدار در عرصه اقتصادی کشور است و لزوم بهکارگیری هدفمند همه ظرفیتهای کشور را در رشد اقتصادی و مقابله مستمر با انواع توطئههای اقتصادی، این طرح تهیه و ارائه شده است.
سومین طرحی که در مجلس شورای اسلامی حول محور اقتصاد مقاومتی مطرح شده است «طرح حمایت از تولید ملی در شرایط ویژه اقتصادی کشور و زمینهسازی توسعه اقتصادی و نیل به اقتصاد مقاومتی» است. این طرح در تاریخ ۲۶/۵/۱۳۹۳ اعلام وصول شد و یک فوریت آن در جلسه علنی همان روز به تصویب نرسید.
با این حال سال ۹۳ به پایان رسید و بسیاری از حوزهها همچنان نیازمند تدوام رویکرد مدیریت جهادی در سالهای آینده است تا اسناد بالادستی کشور و سند چشمانداز بیست ساله ایران ۱۴۰۴ برای رسیدن کشور به قلههای پیشرفت و توسعه محقق شود.